کردپرس- کُردها علاوه بر اینکه اقامتگاههای دائمی در مناطقی از ایران، عراق، ترکیه و سوریه دارند، به برخی مناطق دیگر جهان نیز بنا بر حوادث و اتفاقات کوچ کرده اند که از جمله این مناطق می توان به کشور گرجستان اشاره کرد که حدود 40 هزار کُرد مهاجر را در خود جای داده است.
یزیدیان، ایزدی، ایزدیان (به کردی Êzidî یا ئێزیدی) اقلیت مذهبی کُرد زبانی هستند که در شمال عراق، سوریه، جنوب شرقی ترکیه و قفقاز ساکن هستند و بیش از 40 هزار نفر از آنها در گرجستان زندگی می کنند که به زبان کُردی و گویش کرمانجی صحبت می کنند؛ آیینشان ایزدی شاخه ای از بهدینانیه است که آمیزه ای از عقاید ادیان پیش از اسلام است و بنا به اعتقاد خودشان ایزدی همان زردشتی است.
براساس برخی منابع غیررسمی نزدیک به 40 هزار کُرد در گرجستان زندگی می کند که اکثراً دارای آئین ایزدی می باشند و از عراق، ترکیه، ارمنستان و آذربایجان به گرجستان رهسپار شده اند و اکثر آنها در شهر تفلیس پایتخت گرجستان زندگی می کنند، البته برخی هم در بخش اوستیای جنوبی از توابع گرجستان و همچنین به نسبت کمتر در دو جمهوری آبخازی و آجاری گرجستان پراکنده شده اند.
کُردها در گرجستان به شغل های کاذب مشغولند و تعداد معدودی از آنها با ایجاد طبقه ای صنعتگر، صاحب شرکت های صنعتی در این کشور شده اند اما اکثر آنها به دست فروشی و شغل های کاذب در بازارهای تفلیس مشغولند و وضعیت زندگی نامطلوبی دارند، حتی زنان و کودکان آنها هم به دست فروشی در بازارهای هفتگی سرگرم هستند. اکثر این زنان از وضعیت فعلی خود راضی نبوده و در حسرت بازگشت به کردستان هستند. آنها به دنبال ایجاد ارتباط و اطلاع از احوال کُردهای کشورهای همسایه گرجستان هستند.
بیشتر این خانواده ها که در بازارهای گرجستان شغل دست فروشی و کارگری دارند، فرزندانشان را برای کار و تحصیل به اروپا فرستاده اند.
گوهار علیخان، 48 ساله، در بازار تفلیس با شوهرش بساط کفش فروشی دارد و دارای سه فرزند می باشد. دو نفر از آنها در فرانسه و یکی هم در بریتانیاست و برای کار و تحصیل به اروپا رفته اند؛ چرا که در گرجستان بر اثر بیکاری و فقر نمی توانستند ادامه تحصیل دهند.
بر پایه ی اسناد تاریخی، کُردهای ایزدی در عصر سلطنت سزار گرجی (نیمه دوم قرن 12م) از یکی از قبایل کُرد، بین النهرین را ترک و در ارمنستان ساکن شدند و بعدها به گرجستان مهاجرت کردند.
در دهه 1760 م کُردها از سزار گرجستان (ایراکلی دهم) در برابر حمله عثمانی تقاضای کمک کردند. اوایل 1770م سزار گرجی طی نامه ای به رهبر کُردها (چوبان آقا) با قول پشتیبانی همه جانبه، آنها را به نبرد با دشمن مشترک (عثمانی) فراخواند.
سرانجام پس از انعقاد قرارداد ترکمنچای با ویسر بالیران در سال 1828، کُردها مجال یافتند تا به عنوان رعیت به گرجستان بازگردند. در اواسط سده 19، شمار مهاجرین کُرد در گرجستان فزونی گرفت و از ابتدای سده ی 20، تعداد زیادی از کُردهای شهرهای وان- فارس و سایر مناطق کردنشین ترکیه برای در امان ماندن از فشار حکام عثمانی و نیز عدم تمایل آنها به گرویدن به دین اسلام، به گرجستان روی آوردند.
جمعیت کُردهای مسلمان و ایزدی گرجستان، براساس آخرین سرشماری 1926 در این کشور، 2502 نفر بوده است. اما بعدها شمار آنها افزایش یافت و اکنون تعداد آنها به 40 هزار نفر می رسد که اکثر آنها ایزدی هستند.
در وضعیت کنونی به کُردهای گرجستان اجازه دخالت و فعالیت در امور سیاسی داده نمی شود. آنها فقط چندتشکل فرهنگی و روشنفکری دارند. البته کُردهای گرجستان تا سال 1991 وضعیت عادی داشتند و اقلیتی فعال بودند که از آزادی جزئی و حق نوشتن و نشر آثار به زبان کُردی برخوردار بودند. حتی در سال 1857 کتاب مقدس (انجیل- تورات) برای اولین بار از زبان یونانی به زبان کُردی کرمانجی ترجمه شد و در استانبول با الفبای ارمنی، توسط مبلغین و قدیسیان ارمنی چاپ شد اما بعد از فروپاشی اتحاد جماهیر شوروی (1991) و استقلال گرجستان، کُردها به وضعیت نامطلوب پیشین بازگشتند، چرا که گرجستان پس از استقلال یافتن حقوق اقلیت های قومی را به رسمیت نشناخت، بنابراین حقوق فرهنگی کُردها نقض شد و تبعید و آوارگی کُردهای این کشور دوباره آغاز شد و اکثر آنها به اروپا رهسپار شدند. هم اکنون اکثر کُردهای ساکن گرجستان در حسرت بازگشت به وطن خود هستند و در آرزوی وضعیت زندگی مطلوب به سر می برند. اما برخی از آنها ناامید از بازگشت به موطن خود، با وضعیت و شرایط فعلی گرجستان خود را سازگار کرده اند و حتی فرزندان آنها با زبان کُردی آشنایی ندارند.
هر چند گوهار علیخان در گرجستان به دنیا آمده اما احساس می کند در کردستان متولد شده است و به گرجستان کوچ کرده است، وی زبان و راه و رسم آبا و اجداد خود را حفظ  کرده است. گوهار می گوید: "ما کُردها با گرجستانی ها فرق داریم" آرزو دارم به وطن خود (لاش) برگردم.
کُردهای گرجستان بین سالهای 1960 تا 1980 چند حزب و تشکل کُردی تأسیس کردند و تعدادی روزنامه و مجله کُردی منتشر می کردند اما بعد از استقلال گرجستان هرگونه فعالیت کُردها در گرجستان ممنوع اعلام شد و حتی بخش کُردی رادیو گرجستان هم تعطیل شد و این وضعیت بخاطر تعصب زیاد ادوارد شواردنادزه، رئیس جمهور پیشین گرجستان صورت گرفت. وی در سالهای پایانی عمر اتحاد جماهیر شوروی، وزیر خارجه آن کشور بود و پس از استقلال گرجستان به سمت ریاست جمهوری این کشور استقلال یافته انتخاب شد.
کریستیانا جنگیز که در یکی از بازارهای شهر تفلیس قهوه می فروشد، می گوید با وضعیت فعلی گرجستان کنار آمده و خود را با شرایط آنها سازگار کرده است و خواهان بازگشت به کردستان و وطن خود نیست. وی می گوید: نمی خواهم به کردستان برگردم چون می ترسم و نمی دانم چطور از من استقبال می شود... اما وی اصرار دارد که فرزندانش در صورتی که خود مایل باشند، به موطن پدری خود بازگردند.
گوزل باپیر 61 ساله، نظر دیگری دارد و می گوید خیلی دوست دارم به کردستان بازگردم بیشتر اوقات هم برای وطنم به کردی ترانه می خوانم. وی می گوید از کُرد بودنم به خودم می بالم و در حسرت و آرزوی بازگشت به کردستان هستم حتی در دوران پیری وکهولت هم امیدوارم روزی به وطنم بازگردم.
این گزارش نگاهی کوتاه به وضعیت کردهای گرجستان است که سالها پیش برای رهایی از ظلم و ستم حکومت عثمانی،ترک وطن کرده و راهی گرجستان شدند اما با اتفاقات و رویدادهای سده های اخیر و شکل گیری کشور مستقل گرجستان و رشد افکار ناسیونالیستی در میان سران این کشور، اکثر کرده ها به فکر مهاجرت و بازگشت به سرزمین مادری خود هستند.
مترجم:آمینه خاکی
منبع: روداو