کریدور ترکمنستان-گرجستان یا حذف ایران از معادلات راهبردی منطقه
سفر دو روزه قربان قلی بردی محمداف رئیس جمهوری ترکمنستان به گرجستان و دیدار او با گیورگی مارگولاشویلی در رسانه های ایران همانند دیدار عادی رهبران دو کشور دوست در منطقه بازتاب یافت، بدون اشاره به این نکته اساسی که همکاری راهبردی این دوکشور و ایجاد کریدور ترانزیتی از مسیر دریای مازندران به معنی حذف ایران در معادلات راهبردی منطقه است.
سال گذشته رئیس جمهور گرجستان به ترکمنستان سفر کرد و دو طرف چند سند همکاری را به امضاء رساندند. در سال جاری سفارت ترکمنستان در تفلیس نیز گشایش یافت و با سفر اخیر بردی محمداف به تفلیس اراده دو طرف بر همکاری های راهبردی مورد تاکید قرار گرفت. رسانه های ایران از همکاری این دو کشور در زمینه های گوناگون سخن می گویند اما همانطور که نشریه اوکراین تودی نیز اشاره کرده است مهمترین سندی که بین دو طرف امضا شد همکاری در زمینه امنیت انرژی بود. امنیت انرژی اشاره به پروژه ای دارد بنام ترانس کاسپین که یک خط لوله انتقال گاز است به طول 300 کیلومتر از شرق تا غرب دریای مازندران. این خط لوله گاز ترکمنستان را به جمهوری آذربایجان منتقل می کند تا از طریق گرجستان به اروپا برسد. در حال حاضر گاز ترکمنستان از طریق ایران به ترکیه می رسد، در واقع این مسیر جدید راهکاری است که ایران از مسیر ترانزیت انرژی حذف شود.
روز 1 می سال جاری ماروس سوکویک معاون کمیسیون اروپا با مقامات ترکمنستان و جمهوری آذربایجان در عشق آباد ملاقات داشت و طرفها در مورد خط لوله ترانس کاسپین TCP گفتگو کردند. در این گفتگوها اعلام شد که اروپا انتظار دارد این خط لوله تا سال 2019 راه اندازی شود. بر کسی پوشیده نیست که حکومت گرجستان تمایل شدیدی به غرب دارد و مایل است در نظر جهانیان سیمای کشور، آزاد و دموکراتیک جلوه کند. میزبانی از دیکتاتور ترکمنستان و توسعه روابط نمی تواند جزء در راستای پروژه های راهبردی غرب تصور شود.
در یک کلام ملاقات اخیر رئیسهای دو جمهوری ترکمنستان و گرجستان آغازی بود بر پایان نفوذ راهبردی-تاریخی ایران در منطقه آسیای میانه و قفقاز.
ایران و ترانزیت انرژی در قفقاز
ایران یک کشور استثنایی در جهان است. کشور ما هم ذخایر غنی انرژی دارد و هم اینکه می تواند نقش ترانزیت انرژی را ایفا نماید. در قفقاز اما ایران تاکنون بازنده بازیهای بین المللی بوده است.
خط لوله انتقال نفت باکو به اروپا که می باستی از ایران عبور کند در حال حاضر از گرجستان به ترکیه می رود. متاسفانه ایران در این مورد فرصتی تاریخی را از دست داد.
ایران همسایه ارمنستان است. خط لوله گاز ایران به ارمنستان نه تنها می توانست گاز این کشور را تامین کند بلکه فرصتی در اختیار ارمنستان قرار میداد تا با انتقال گاز ایران به گرجستان، این کشور نیز به موقعیتی ترانزیتی برای انتقال انرژی دست بیابد. در حال حاضر گاز ارمنستان از روسیه تامین می شود و این کشور بدون نقش ترانزیتی تنها مصرف کننده گاز است. بنابراین فرصت در اینجا نیز از دست رفت.
و اینک آسیای میانه
در منطقه قفقاز و آسیای میانه ما تنها با سه کشور مرز مشترک خاکی داریم. اگر کریدور انتقال انرژی از طریق دریای مازندران راه اندازی شود در عمل کشور ما از معادلات راهبردی در منطقه حذف گردیده است. این پروژه میلیاردها دلار هزینه در برخواهد داشت در حالی که مسیر انتقال گاز ترکمنستان از خاک ایران همینک در حال بهره برداری است. اگر ایران سیاست خارجی درستی را اعمال نماید، هیچ سرمایه گذاری حاضر نخواهد شد در این پروژه جدید سرمایه گذاری کند.